آموزش نماز:  
نمازگزار پس از اذان و اقامه روبه خانه كعبه مى ايستد و نيت مى كند كه كارش ‍ براى خداست آنگاه با دلى آرام و به دور از هر كار ديگر دل به سوى خدا مى آورد در حالى كه دستها را تا نزديك گوشهاى خود بالا برده مى گويد: الله اكبر (خدا از هر كس و هر چيز بزرگتر و از آنچه در تصور ما بگنجد برتر است )
سپس حمد و سوره را مى خواند:
بسم الله الرحمن الرحيم (1)
الحمد لله رب العالمين (2) الرحمن الرحيم (3) مالك يوم الدين (4) اياك نعبد و اياك نستعين (5) اهدناالصراط المستقيم (6) صراط الذين انعمت عليهم غير المغضوب عليه ولاالضالين (7)
بسم الله الرحمن الرحيم (1)
قل هو الله احد (2) الله الصمد (3) لم يلد و لم يولد (4) ولم يكن له كفوا احد (4)
سپس به ركوع مى رود و مى گويد: سبحان ربى العظيم و بحمده
آنگاه سر از ركوع برميدارد و مى گويد: سمع الله لمن حمد، الله اكبر
آنگاه به سجده مى رود و در سجده چنين مى خواند: سبحان ربى الاعلى و بحمده
آنگاه سر از سجده بر ميدارد و مى گويد: اءستغفرالله ربى و اتوب اليه
سپس به سجده دوم مى رود و پس از ذكر سجده ، سر بر مى دارد و مى نشيند.
آنگاه بلند مى شود و مى گويد:
بحول الله و قوته اقوم و اقعد
سپس حمد و سوره را مثل گذشته مى خواند و پس از خاتمه سوره ، قنوت مى گيرد و ذكر قنوت را مى خواند در قنوت هر آيه و دعائى را مى تواند بخواند مثلا: رب زدنى عملا و الحقنى بالصالحين
سپس به ركوع مى رود و ذكر ركوع را مى خواند.
بعد به سجده مى رود و دو سجده را مانند قبل انجام مى دهد. بعد مى نشيند و تشهد مى خواند: اشهد ان لااله الاالله وحده لاشريك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله اللهم صل على محمد و آل محمد.
پس از تمام شدن تشهد اگر نماز دو ركعتى است سلام مى دهد و اگر نماز سع ركعتى و يا چهار ركعتى باشد بلند مى شود و تسبيحات چهارگانه را مى خواند: سبحان الله و الحمدالله ولااله الله و الله اكبر (سه بار) آنگاه به ركوع مى رود و ذكر ركوع را مى خواند بعد به سجده مى رود و دو سجده را انجام مى دهد بعد مى نشيند و چنانچه نماز مغرب باشد تشهد مى خواند و سلام مى دهد. واگر نماز چهار ركعتى است مثل (ظهر- عصر - عشاء) دوباره برمى خيزد و تسبيحات چهارگانه را مانند قبل مى خواند و به ركوع مى رود و بعد دو سجده را بجا مى آورد سپس مى نشيند و مانند قبل تشهد مى خواند و بعد سلام مى دهد و مى گويد:
السلام عليك ايهاالنبى و رحمة الله و بركاته السلام علينا و على عباد الله الصالحين السلام عليكم و رحمة الله و بركاته
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:  
1 - فرا رسيدن وقت نماز با چه چيز اعلام مى شود؟
2 - تفاوت اذان واقامه در چيست ؟
3 - آيا ركوع و سجود ركن اند ؟
4 - كدام يك از ركعات نماز، تشهد خوانده مى شود؟
5 - تفاوت ركوع با ذكر ركوع چيست ؟
درس هفتم : شكيات نماز 
شكيات بر 23 قسم است ، هشت قسم آن نماز را باطل مى كند و به شش ‍ قسم آن نبايد اعتنايى كرد و نه قسم آن صحيح است .
شكهاى باطل :  
اگر يكى از اين شكها را براى نمازگزار پيش آيد، نمازش باطل است :
1 - شك در شماره ركعتهاى نمازهاى دو ركعتى
2 - شك در شماره ركعتهاى نماز سه ركعتى
3 - در شكهاى نمازهاى چهار ركعتى كه پاى يك در ميان باشد.
4 - اگر در نمازهاى چهار ركعتى پيش از تمام شدن سجده دوم شك كند.
5 - شك بين 2 و 5 يا 2 و بيشتر از 5.
6 - شك بين 3 و 6 يا 3 و بيشتر از 6.
7 - شك بين 4 و 6 و يا 4 و بيشتر از 6.
8 - شك در ركعتهاى نماز كه نداند چند ركعت خوانده
شكهائى كه نبايد به آن ها اعتنا كرد:  
1 - شك در چيزى كه نمازگزار از محل آن گذشته است مثل اينكه در ركوع شك كند كه آيا حمد و سوره را خوانده يا نه .
2 - شك بعد از سلام نماز
3 - شك بعد از گذشتن وقت نماز
4 - شك كسى كه زياد در نماز شك مى كند كه به او كثيرالشك مى گويند.
5 - شك امام در شماره ركعتهاى نماز در صورتى كه ماءموم آن را بداند و يا شك ماءموم در ركعتهاى نماز در صورتى كه شماره آن را بداند كه در صورت اول ، امام با رجوع به ماءموم رفع شك از خود مى كند و در صورت دوم ، ماءموم ، با رجوع به امام ، وظيفه خود را انجام مى دهد.
6 - شك در نمازهاى مستحبى
شكهاى صحيح :  
در نه صورت اگر نمازگزار در شماره ركعتهاى نماز چهارركعتى شك كند بايد به دستورات زير عمل نمايد:
1 - نمازگزار بعد از سربرداشتن از سجده دوم شك كند دو ركعت خوانده يا سه ركعت ، بنا را بر سه مى گذارد و يك ركعت ديگر را مى خواند و نماز را تمام مى كند سپس يك ركعت نماز احتياط ايستاده ، يا دو ركعت نشسته مى خواند.
2 - شك بين دو و چهار بعد از سجده دوم ، بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى كند و دو ركعت نماز احتياط ايستاده و دو ركعت نشسته مى خواند.
4 - شك بين چهار و پنج بعد از سجده دوم كه بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام نموده و بعد از نماز، دو سجده سهو مى كند.
5 - شك بين سه و چهار در هر كجاى نماز كه باشد بنا را بر چهار مى گذارد و نماز را تمام مى كند وبعد يك ركعت نماز احتياط ايستاده مى خواند.
6 - شك بين چهار و پنج در حال ايستاده كه بايد نمازگزار بدون ركوع بنشيند و تشهد را بخواند و نماز را سلام دهد و يك ركعت نماز احتياط ايستاده را بخواند.
7 - شك بين سه و پنج در حال ايستاده كه بايد نماز گزار بدون ركوع بنشيند و تشهد را بخواند و سلام دهد و دو ركعت نماز احتياط را ايستاده بخواند.
8 - شك بين سه وچهار و پنج در حال ايستاده كه بايد نمازگزار، بنشيند و سلام دهد سپس دو ركعت نماز احتياط ايستاده و دو ركعت نشسته بخواند.
9- شك بين پنج و شش در حال ايستاده كه بايد نمازگزار بنشيند و تشهد بخواند و سلام دهد سپس دو سجده سهو را بجا آورد.
نماز احتياط:  
كسى كه نماز احتياط بر او واجب شده بايد فورا بعد از نماز نيت كند و تكبير بگويد و حمد را بخواند و به ركوع رود و دو سجده را بخواند پس اگر يك ركعت نماز احتياط بر او واجب است تشهد مى خواند و سلام مى دهد و اگر دو ركعت بعهده اوست پس از دو سجده ديگر تشهد مى خواند و سلام مى دهد و دو ركعت نماز احتياط نشسته هم به همين صورت مى خواند با اين تفاوت كه بجاى ايستادن مى نشيند. بايد توجه داشت كه نماز احتياط سوره و قنوت ندارد و بايد آهسته خواند ونيت هم به زبان نياورد.
سجده سهو:  
در شش مورد بايد سجده سهو كرد يعنى نمازگزار بعد از سلام نماز فورا نيت سجده سهو مى كند و پيشانى را بر چيزى كه سجده بر آن صحيح است مى گذارد و مى گويد: بسم الله و بالله و صلى الله على محمد و آل محمد آنگاه سر از سجده برمى دارد و دوباره به سجده مى رود و باز همان ذكر را تكرار مى كند و سر از سجده برمى دارد و مى نشيند و تشهد مى خواند و سلام مى دهد.
مواردى كه سجده سهو لازم است عبارتند از:
1 - در بين نماز، سهوا حرف بزند.2 - جائى كه در نماز نبايد سلام دهد مثلا در ركعت اول سهوا سلام دهد 3 - در نماز يك سجده را فراموش كند 4 - تشهد نماز را فراموش كند 5 - در نماز 4 ركعتى بعد از سجده دوم شك كند كه 4 ركعت خوانده يا 5 ركعت در اين صورت مى نشيند و نماز را تمام مى كند و دو سجده سهو بجا مى آورد 6 - و همچنين در نماز چهار ركعتى در حالت ايستاده شك بين و 5 و 6 پيش آيد.
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:  
1 - اقسام شكهاى باطل كدامند؟
2 - چه شكهايى نبايد به آنها توجه كرد؟
3 - شكهاى صحيح چند نوعند؟
4 - نماز احتياط را چگونه بايد خواند؟
درس هشتم : نماز آيات 
نماز آيات با يكى از چهار مورد زير واجب مى شود:
1 - گرفتن خورشيد.
2 - گرفتن ماه .
در هر مورد لازم نيست تمام قرص گرفته شود و يا كسى بترسد.
3 - زلزله اگر چه كسى نترسد و
4 - رعد و برق و طوفانهاى شديد در صورتى كه بيشتر مردم بترسند.
كيفيت نماز آيات :  
نماز آيات دو ركعت است در هر ركعت پنج ركوع دارد به صورتهاى مختلف خوانده مى شود و مختصرترين صورت آن ، بدين گونه است كه نمازگزار پس ‍ از نيت تكبير مى گويد و حمد و سوره را پنج قسمت مى كند و هر قسمت به ركوع مى خواند و سر از ركوع برمى دارد و قسمت ديگر را مى خواند مثلا مى گويد:
بسم الله الرحمن الرحيم ركوع
قل هوالله احد ركوع
لم يلد و لم يولد ركوع
و لم يكن له كفوا احد ركوع
و لم يكن له كفوا احد ركوع
و بعد به سجده مى رود و پس از سجده بر مى خيزد و حمد را مى خواند و سوره را به همان صورت قبل تقسيم مى كند آنگاه به سجده مى رود و تشهد را مى خواند و سلام مى دهد و مستحب است كه قبل از ركوع دهم ، قنوت نيز بخواند.
نماز ميت :  
نماز بر مرده مسلمان اگر چه بچه باشد و شش سال او تمام شده باشد واجب و لازم است و بايد بعد از غسل دادن و كفن كردن ميت ، بر او نماز خواند و لازم نيست دسته جمعى باشد حتى اگر يكنفر باشد بايد خود، بر او نماز بخواند.
دستور نماز ميت بقرار زير است :  
ميت را در برابر نمازگزار به پشت بخوابانند بطوريكه سر او بطرف سمت راست نمازگزار و پاى او بطرف چپ نمازگزار قرار گيرد.
نماز ميت پنج تكبير دارد:
پس از تكبير نماز اول مى گويد: اشهد ان لااله الله و ان محمدا رسول الله
پس از تكبير دوم مى گويد: اللهم صل على محمد و آل محمد پس از تكبير سوم مى گويد: اللهم اغفر للمؤ منين و المؤ منات بعد از تكبير چهارم ، اگر ميت مرد است مى گويد:
اللهم اغفر لهذاالميت و اگر زن است مى گويد: اللهم اغفر لهذه الميت بعد تكبير پنجم را مى گويد و نماز را تمام مى كند.
نماز طواف كعبه :  
يكى از اعمال عمره و حج ، طواف است ، يعنى هفت دور گشتن به دور خانه خدا با شرايطى كه در مناسك حج آمده است ، بعد از تمام شدن طواف بايد فورا دو ركعت نماز به نيت نماز طواف مثل نماز صبح در كنار مقام ابراهيم بخوانند و نبايد بين نماز وطواف فاصله بيفتد يا در جاى ديگرى غير از مقام ابراهيم خوانده شود.
نماز قضاء:  
كسى كه نماز واجب خود را در وقت نخوانده يا باطل بوده بايد قضاء، آن را هر چه زودتر بخواند همچنين اگر پدر و مادر نماز و روزه را بجا نياورده اند بر پسر بزرگتر واجب است كه براى آنها نماز بخواند و روزه بجا آورد و چنانچه نتواند ومشكلش باشد بايد ديگرى را بر اين كار اجير كند.
نمازى كه شخص اجير شده يا نذرى كرده كه آن را بخواند:  
اگر شخصى اجير شده باشد كه در برابر گرفتن مزد، نمازهاى فوت شده ميتى را بخواند و يا اين كه شخصى بخواهد تبرعا و بدو گرفتن مزد، نمازهاى او را بجا آورد، بر او لازم است نمازهاى ميت را به هر نحو كه مشخص كرده اند بخواند و همينطور اگر كسى نذر يا عهد كرده نماز را بخواند، آن نماز نيز بر او واجب مى باشد مثلا شخصى نذر كرده و يا با خداى خود عهد وپيمان بسته كه سه روز نماز بخواند، اين نماز مثل همان نماز يوميه و روزانه است و تفاوتى ندارد.
نماز مسافر:  
اگر انسان به سفر برود در صورتى كه سفرش كمتر از 8 فرسخ نباشد، بايد، نمازهاى چهار ركعتى ؛مثل ظهر و عصر و عشاء را دو ركعت بخواند كه به آن نماز قصر يا (كوتاه ) مى گويند بايد توجه داشت كه ديگر فرق بين گذشته و امروز نيست چه گذشته كه مردم با الاغ سفر مى كردند و ماهها سفرشان طول مى كشيد و چه امروز كه مردم با هواپيما سفر مى كنند ولى اگر مسافر پيش از خدا گذشتن وقت نماز به شهر خود برسد نماز را در وطن خود بطور كامل مى خواند.
نماز جماعت :  
مستحب است كه نمازهاى واجب به ويژه نمازهاى روزانه را، با جماعت بخوانند، زيرا نماز پشت سر امام جماعت عادل هر ركعت ، آن ثواب صد ركعت دار و هر چه بر تعداد ماءمومين اضافه شودثواب جماعت هم بيشتر مى شود.
نماز جمعه :  
نماز جمعه در زمان حضور امام واجب است و در زمان غيبت واجب تخييرى است ⁽³⁾ يعنى نمازگزار در روز جمعه مى تواند نماز ظهر يا جمعه بخواند ولى نماز جمعه مى تواند نماز ظهر يا جمعه بخواند ولى نماز جمعه افضل است .
نماز جمعه اين نماز كه روز جمعه تشكيل مى شود بصورت فردى نمى توان خواند بلكه بصورت جماعت و بوسيله پيشوايى عادل و آگاه خوانده مى شود حداقل تعداد شركت كننده 5 نفر است و با كمتر از اين ، نماز جمعه تشكيل نمى شود.
اين نماز، مثل نماز صبح ، دو ركعت است و مستحب است در ركعت اول بعد از حمد، سوره جمعه و در ركعت دوم بعد از حمد، سوره منافقون خوانده مى شود اين نماز داراى دو قنوت مستحبى است قنوت اول قبل از ركوع ركعت اول و قنوت دوم پس از ركوع ركعت دوم مى باشد امام جمعه قبل از شروع نماز، دو خطبه مى خواند و ميان آن دو مى نشيند، در خطبه اول پس از حمد وثناى پروردگار با استفاده از آيات و روايات ، مردم را به تقوى و پرهيز از گناه دعوت مى كند وآنها را به مسائلى سياسى و اجتماعى اسلام آشنا مى سازد و در خطبه دوم ، پس از درود بر پيامبر و پيشوايان اسلام براى مردان و زنان مسلمان طلب آمرزش مى كند.
نماز عيدين : 
نماز عيدين كه نماز عيد فطر و عيد قربان است وقت نماز عيدين ، از آغاز طلوع خورشيد تا ظهر مى باشد، اين نماز، دو ركعت است كه بهتر است بعد از حمد، در ركعت اول سوره اعلى و در ركعت دوم بعد از حمد، سوره والشمس خوانده مى شود.
در ركعت اول بعد از حمد و سوره ، پنج قنوت و در ركعت دوم ، چهار قنوت دارد در قنوت ، هر ذكرى را مى توان خواند ولى بهتر است دعائى را كه نمايانگر شكوه و عظمت خداوند است خوانده شود، دعا معروف اين است :
اللهم اهل الكبرياء والعظمة و اهل الجود و الجبروت و اهل العفو و الرحمة و اهل التقوى و المغفرة اءسئلك بحق هذااليوم الذى جعلته للمسلمين عيدا و لمحمد صلى الله عليه و آله ذخرا و شرفا و كرامة و مزيدا ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تدخلنى فى كل خير، ادخلت فيه محمدا و آل محمد و ان تخرجنى من كل سوء اخرجت منه محمدا و آل محمد صلواتك عليه و عليهم اللهم انى اسئلك خير ماسئلك عبادك الصالحون و اعوذبك مما استعاذ منه عبادك المخلصون
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:  
1 - چرا بايد نماز خواند؟
2 - اقسام نمازهاى واجب چند تا است ؟
3 - نماز مسافر چگونه است ؟
4 - واجبات نماز چند تا است ؟
5 - در چه مواردى نماز آيات واجب مى شود؟
6 - نماز آيات چند ركوع و نماز عيد چند قنوت دارد؟
درس نهم : نمازهاى مستحبى 
نماز شب يا تهجد:  
اين نماز يازده ركعت است كه از نيمه شب ، تا اذان صبح خوانده مى شود و داراى ثواب بسيار است ، نحوه خواندن آن چنين است : هشت ركعت ، بصورت چهار نماز دو ركعتى كه نيت نافله شب - دو ركعت به نيت نماز شفع و يك ركعت به نيت نماز وتر خوانده مى شود.
نافله هاى يوميه :  
نمازهاى نافله كه همراه نمازهاى روزانه خوانده مى شود براى كسانى كه مى خواهند با خداى خود رابطه بيشترى داشته و براى خودسازى راز و نياز بيشترى كنند اين نمازها عبارتند از:
1 - نافله صبح :  
دو ركعت كه پيش از نماز صبح خوانده مى شود
2 - نافله ظهر: 
هشت ركعت (چهار نماز دو ركعتى پيش از نماز ظهر)
3 - نافله عصر:  
هشت ركعت (چهار ركعت نماز دو ركعتى پيش از نماز عصر)
4 - نافله شب : 
چهار ركعت بعد از نماز مغرب
5 - نافله عشاء: 
دو ركعت بعد از نماز عشاء
نماز غفيله :  
اين نماز، بين نماز مغرب و عشاء خوانده مى شود و دو ركعت است - در ركعت اول ، بعد از سوره حمد مى خواند:
و ذالنون اذ ذهب مغاضبا فظن ان لن نقدر عليه فنادى فى الظلمات ان لااله الا انت سبحانك انى كنت من الظالمين فاستجبناله و نجيناه من الغم و كذالك ننجى المؤ منين
و در ركعت دوم بعد از سوره حمد مى خواند:
و عنده مفاتح الغيب لايعلمها الاهو و يعلم ما فى البر و البحر و ما تسقط من ورقة الا يعلمها و لا حبة فى ظلمات الارض و لارطب و لا يابس ‍ الا فى كتاب ميبن .
و در قنوت اين نماز مى خواند:
اللهم انى اسئلك بمفاتح الغيب التى لايعلمها الا انت ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تقضى لى حاجتى اللهم انت ولى نعمتى و القادر على طلبتى تعلم حاجتى فاءسئلك بحق محمد و آل محمد عليه و عليهم السلام لما قضيتها لى .
نمازهاى جعفر طيار:  
نمازى است براى آمرزش گناهان كه داراى فضيلت بسيار است اين نماز را حضرت محمد صلى الله عليه وآله به جعفر بن ابى طالب آموخته است نماز جعفر چهار ركعت است كه به صورت دو نماز دو ركعتى خوانده مى شود و در ركعت اول ، سوره حمد و سوره زلزال ، و در ركعت دوم ، بعد از حمد، سوره والعاديات خوانده مى شود و در ركعت سوم ، بعد از حمد، سوره نصر و در ركعت چهارم ، بعد از سوره حمد، سوره توحيد قرائت مى شود، و نيز در هر ركعت بعد از پايان قرائت ، پانزده مرتبه بگويد: بار و بعد از سربرداشتن از ركوع ، ده بار و در سجده اول ، ده بار و ميان دو سجده ده بار و بعد از سجده دوم ، ده بار آن ذكر شريف را بگويدكه در هر ركعت 75 بار و در مجموع ركعات سيصد بار تسبيح ميشود.
شخص نمازگزار اگر عجله داشته باشد مى تواند بجاى چهار سوره و در چهار ركعت ، چهار بار سوره توحيد يعنى : قل هو الله احد بخواند و بعد از نماز سيصد بار تسبيحات اربعه را بگويد - سبحان الله و الحمدلله ولااله الاالله و الله اكبر آنگاه بريا برآورده شدن حاجات خود دعا كند.
نماز ليلة الدفن :  
اين نماز، در اولين شبى كه ميت دفن شده خوانده مى شود تا آرامشى براى روانش باشد. نماز وحشت دو ركعت است كه در ركعت اول ، بعد از حمد، يك بار آية الكرسى و در ركعت دوم ، بعد از حمد، ده مرتبه سوره قدر خوانده مى شود و بعد از نماز مى خواند:
اللهم صل على محمد و آل محمد و ابعث ثوابها الى قبر فلان بن فلان ، كه بجاى فلان بن فلان ، نمازگزار، نام مرده و پدر او را مى برد.
نماز استغاثه :  
اين نماز در مسجد جمكران قم برگزار مى شود در اين مسجد، نمازگزار چهار ركعت نماز مى خواند دو ركعت بعنوان تحيت مسجد كه در هر ركعت حمد را يك مرتبه وسوره توحيد را هفت بار مى خواند و ذكر ركوع و سجده را هفت بار تكرار مى نمايد.
و در ركعت ، بنام نماز امام زمان كه در هر ركعت ، حمد وسوره را يك بار مى خواند و وقتى به آيه اياك نعبد و اياك نستعين مى رسد آن را صدبار تكرار مى كند، بعد ذكر ركوع و سجود را هفت مرتبه تكرار مى كند، بعد از تمام شدن نماز، تكبير مى گويد و تسبيح حضرت فاطمه (عليهاالسلام )را مى خواند سپس به سجده مى رود و صد بار صلوات مى فرستد.
نماز استسقاء يا طلب باران :  
اين نماز در سالهاى قحطى و بى بارندگى خوانده مى شود تا خدا به بركت دعاى مردم باران رحمت را نازل فرمايد و زمين تشنه را سيراب نمايد.
اين نماز، دو ركعت است كه روز دوشنبه خارج از شهر در بيابان و بصورت نماز عيد انجام مى دهد جز اين مكه در قنوتهاى آن دعاهايى كه مشتمل بر طلب باران باشد خوانده مى شود و بعد از نماز، امام رو به قبله صدبار مى گويد: الله اكبر، سپس به توجه به طرف راست توجه مى كند و صدبار مى گويد: سبحان الله آنگاه توجه به سمت چپ مى كند و صدبار با صداى بلند لااله الاالله مى گويد و بعد توجه بسوى مردم كرده و صدبار الحمدلله مى گويد و دعا نموده و از خداوند رحمت و نعمت را طلب ميكند و مردم آمين مى گويند.
نماز حاجت :  
براى برآورده شدن حاجات از پيامبر اسلام نقل شده كه هركس اين نماز را بخواند انشاءالله حاجتش برآورده خواهد شد، اين نماز چهار ركعت است :
كه در ركعت اول : سوره حمد يكبار و سوره توحيد يعنى قل هوالله احد... يازده بار.
و در ركعت دوم : حمد يكبار و سوره توحيد بيست و يكبار .
در ركعت سوم : حمد يكبار و سوره توحيد سى و يكبار.
در ركعت چهارم : حمد يكبار و سوره توحيد چهل و يكبار خوانده مى شود و پس از تمام شدن نماز، نمازگزار پنجاه بار سوره توحيد مى خواند و پنجاه بار صلوات ميفرستد و بعد به سجده مى رود و صد مرتبه مى گويد: ياالله ياالله سپس حاجت خود را از خداوند طلب مى كند.
نماز مضطر:  
كسى كه از همه جا اميدش قطع شه و راه به جايى نمى برد تنها اميدش به خداست كه با قلب شكسته و بازارى و اشك خواسته خود را از خداوند طلب مى كند اين نماز چهار ركعت است :
در ركعت اول : بعد از حمد، اين آيه را بيست و پنج بار مى خواند:
افوض امرى الى الله ان الله بصير بالعباد
در ركعت دوم : بعد از حمد اين آيه را بيست و پنج بار مى گويد:
لاالله الا انت سبحانك انى كنت من الظالمين فاستجبناله و نجيناه من الغم و كذلك ننجى المؤ منين .
در ركعت سوم : بعد از حمد اين آيه را بيست و پنج مرتبه مى خواند: حسبى الله و نعم الوكيل
در ركعت چهارم : بعد از حمد 25 بار مى خواند لاحول و لا قوة الا بالله العلى العظيم بعد از تمام شدن نماز، بيست و پنج بار صلوات مى فرستد كه انشاءالله حاجتش برآورده خواهد شد.
نماز اول هر ماه :  
مستحب است كه انسان در اول هر ماه دو ركعت نماز بخواند بدين صورت كه در ركعت اول بعد از حمد 30 مرتبه قل هوالله احد... و در ركعت دوم بعد از حمد، 30 مرتبه سوره اناانزلناه فى ليلة القدر... بخواند و بعد از نماز، سلامتى خود را از خداوند بخواهد.
نماز شبهاى قدر در ماه رمضان :  
از جمله اعمال مشتركه شبهاى قدر 19 و 21 و 23 خواندن دو ركعت نماز مى باشد، بدين صورت كه در هر ركعت حمد يك بار و قل هوالله احد هفت بار بگويد و بعد از فراغت از نماز، هفت بار مى گويد: استغفرالله و اتوب اليه بگويد، به اين اميد كه خداوند آمرزش خود را شامل حال او فرمايد و نيز صد ركعت نماز در هر يك از اين سه شب رسيده است كه مانند نماز صبح دو ركعتى خوانده مى شود.
نماز روز عرفه (نهم ذيحجه )  
نمازگزار نماز ظهر و عصر خود را در محيط باز مى خواند سپس دو ركعت نماز مى خواند.
در ركعت اول : سوره حمد و سوره توحيد .
در ركعت دوم : سوره حمد و سوره كافرون بعد از آن چهار ركعت نماز ديگر مى خواند كه در هر ركعت آن ، بعد از سوره حمد، پنجاه بار سوره توحيد مى خواند.
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:  
1 - نماز تهجد چند ركعت و وقت آن چه موقع است ؟
2 - نماز جعفر طيار را چه كسى به وى آموخت ؟
نماز استسقاء چه وقت و چگونه خوانده مى شود؟
4 - نماز شبهاى قدر در چه شبهايى از ماه رمضان خوانده مى شود؟
5 - چرا نماز ليلة الدفن در شب دفن ميت خوانده مى شود؟
درس دهم : نمازهاى معصومين 
1 - نماز پيامبر اسلام :  
انجام اين نماز براى آمرزش گناهان بسيار خوب است و زمان معينى براى انجام آن در نظر گرفته نشده است ولى بهتر است كه روز جمعه خوانده شود اين نماز دو ركعت است كه در هر ركعت سوره حمد و پانزده مرتبه سوره قدر خوانده مى شود و همين سوره قدر در ركوع پانزده مرتبه و بعد از ركوع پانزده مرتبه سپس در سجده اول پانزده مرتبه و بعد از سجده پانزده مرتبه خوانده مى شود.
در سجده دوم هم سوره قدر پانزده مرتبه و بعد از سجده دوم پانزده مرتبه قرائت مى شود در اينصورت در دو ركعت مجموعا 210 بار سوره قدر قرائت مى گردد و پس از تمام شدن ، نمازگزار حاجات خود را از خداوند طلب مى كند.
2 - نماز حضرت على عليه السلام :  
اين نماز چهار ركعت است كه در هر ركعت سوره حمد و پنجاه بار سوره توحيد خوانده مى شود و سپس نمازگزار مى خواند:
اللهم صل على النبى العربى و آله آنگاه حاجت خود را از خداوند طلب مى نمايد.
3 - نماز حضرت فاطمه (سلام الله عليها) 
اين نماز دو ركعت است كه در ركعت اول ، نمازگزار يكبار سوره حمد و انا انزلنا صد بار و در ركعت دوم ، يكبار حمد و صد بار قل هوالله احد مى خواند.
4 - نماز امام حسن مجتبى عليه السلام :  
اين نماز چهار ركعت است در هر ركعت ، يك بار حمد و بيست و پنج بار سوره توحيد مى خواند آنگاه پس از خواندن دعا، حاجت خود را از خداوند مى خواهد.
5 - نماز امام حسين عليه السلام :  
اين نماز چهار ركعت است كه در هر ركعت سوره حمد پنجاه مرتبه وسوره توحيد(قل هوالله ...) پنجاه مرتبه و در ركوع سوره فاتحه وتوحيد هر كدام ده مرتبه و بعد از ركوع هر كدام ده مرتبه و همچنين در سجده اول و دوم و بين دو سجده هر كدام ده بار سوره اخلاص و توحيد مى خواند.
6 - نماز امام زين العابدين :  
اين نماز چهار ركعت است نمازگزار در هر ركعت يكبار سوره حمد و صدبار سوره توحيد مى خواند و پس از تمام شدن نماز، مى خواند - يا من اظهر الجميل و ستر القبيح يا من لم يؤ اخذ بالجريرة و لم يهتك الستر يا عظيم العفو ياحسن التجاوز يا واسع المغفرة يا باسط اليدين بالرحمة يا صاحب كل نجوى يا منتهى كل شكوى يا كريم الصفح يا عظيم الرجاء يا مبتدءا بالنعم قبل استحقاقها يا ربنا و سيدنا و مولانا يا غاية رغبتنا اسئلك اللهم ان تصلى على محمدو آل محمد .
7 - نماز حضرت باقر عليه السلام :  
اين نماز دو ركعت است كه در هر ركعت آن يك حمد و صد مرتبه تسبيحات اربعه خوانده مى شود سبحان الله و الحمدلله ولا اله الله و الله اكبر پس از تمام شدن نماز و دعا حاجات خود را از خداوند مى خواهد.
8 - نماز امام صادق عليه السلام :  
نماز امام صادق عليه السلام دو ركعت است در هر ركعت سوره حد يك مرتبه و آيه شهد الله انه لااله الا هو و الملائكة و اولوالعلم قائما بالقسط لااله الاهوالعزيز الحكيم صد مرتبه مى خواند.
9- نماز امام موسى كاظم عليه السلام :  
اين نماز دو ركعت است و در هر ركعت يكبار حمد و دوازده بار سوره توحيد قرائت مى شود پس از دعا حوائج خود را از خداوند مى خواهد.
10 - نماز حضرت امام رضا عليه السلام :  
اين نماز شش ركعت است كه در هر ركعت يكبار حمد و ده بار سوره دهر خوانده مى شود و پس از تمام شدن نماز اين دعا خوانده مى شود: يا صاحبى فى شدتى و يا وليى فى نعمتى و يا الهى و اله ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و يعقوب يارب كهيعص و يس و القرآن الحكيم اءسئلك يا اءحسن من سئل و خير من دعى و يا اءجود من اءعطى و يا خير مرتجى اسئلك ان تصلى على محمد و آل محمد .
11 - نماز حضرت جواد عليه السلام :  
اين نماز دو ركعت است كه لازم است در هر ركعت يكبار حمد و هفتاد مرتبه سوره توحيد خوانده شود سپس نمازگزار حوائج خود را از خداوند مى خواهد.
12 - نماز حضرت هادى عليه السلام :  
اين نماز دو ركعت است كه در هر ركعت يكبار حمد و يكبار سوره يس و در ركعت دوم يكبار حمد و يكبار سوره الرحمن خوانده مى شود و بعد از پايان نماز و دعا نمازگزار حوائج خود را از خداوند مى خواهد.
13 - نماز امام حسن عسگرى عليه السلام :  
اين نماز چهارركعت است كه در ركعت اول و دوم يكبار حمد و پانزده بار سوره زلزال و در ركعت سوم وچهارم يكبار سوره حمد و پانزده بار سوره توحيد خوانده مى شود. سپس نمازگزار دعا مى كند و حاجتهاى خود را از خداوند طلب مى كند.
14 - نماز امام زمان (عج ):  
اين نماز دو ركعت است كه در هر ركعت يكبار حمد و يكبار سوره توحيد خوانده مى شود و نماز گزار وقتى به آيه اياك نعبد و اياك نستعين مى رسد صدبار آن را تكرار مى كند و بعد از نماز دعاى فرج حضرت را مى خواند: اللهم عظم البلاء و برح الخفاء وانكفشف الغطاء و ضاقت الارض بما وسعت السماء و اليك يا رب المشتكى و عليك المعول فى الشدة والرخاء اللهم صلى على محمد و آل محمد الذين امرتنابطاعتهم و عجل اللهم فرجهم بقائمهم واظهر اعزازه يامحمد يا على ، يا على يا محمد، اكفيانى فانكما كافياى يامحمد يا على ، يا على يا محمد، انصرانى فانكما ناصراى يا محمد يا على ، يا على يا محمد احفظانى فانكما حافظاى يا مولاى يا صاحب الزمان يامولاى يا صاحب الزمان ، يا مولاى يا صاحب الزمان ، يا مولاى يا صاحب الزمان ، الغوث الغوث الغوث ، ادركنى ، ادركنى ، ادركنى ، الامان ، الامان ، الامان .
به پرسشهاى زير پاسخ دهيد:  
1 - نماز حضرت على (ع ) چگونه خوانده مى شود؟
2 - نماز امام حسين (ع ) چگونه خوانده مى شود؟
3 - نماز فاطمه زهرا(س ) چگونه خوانده مى شود ؟
4 - نماز امام زمان (عج ) چگونه خوانده مى شود؟
5 - نماز پيامبر (ص ) براى چه كارى مفيد است ؟
درس يازدهم : روزه 
مى دانيم كه همانطور كه بدن پس از چند ساعت كار مداوم و پشت سر هم نياز به استراحت دارد، دستگاه گوارشى هم با كار مداوم و يكنواخت ، سالى يك بار نياز به استراحت دارد و بايد به خانه تكانى بدن پرداخت و چربى و قند و مواد اضافى را كه در مدت يك سال ذخيره كرده ، بايد از بين برد و بدن را از آلودگى و غبار تميز كرد بديهى است كه بهترين راه براى استراحت دادن به دستگاه گوارش و رفت و روب و جاروب كردن بدن ، روزه است كه انسان در مدت معينى از خوردن و آشاميدن پرهيز كند تا هم كمكى به جسم و بدن خود كرده باشد و هم بخاطر مبارزه با نفس و غرايز و شيطان وجود خود كه انسان را به قانون شكنى وادار مى سازد، بتوان به ورزش و پرورش روح و روان پرداخت و شيطان درون را نااميد ساخت پس روزه به صورت ظاهر، عبارت از دورى از خوردن و آشاميدن از هنگام اذان صبح تا مغرب است ولى در حقيقت ، پرهيز از هر گناه و قانون شكنى است .همانطور كه جسم با ورزش و نرمش توانمند و قوى مى گردد روح وانديشه انسان هم با مبارزه با غرايز قدرتمند مى شود تا جايى كه انسان مى تواند در برابر خواسته هاى نامشروع آنها پايدارى و مقاومت كند كسانى كه اين تمرين مبارزاتى را ندارند در برابر هوسها و خواسته هاى درونى تاب و توان مقاومت ندارند و زود تسليم خواسته ها و غرايز مى شوند و اسير شيطان مى گردند ولى مردان خدا كه در رمضان در برابر غرايز و خواسته هاى خود مى ايستند و قانون شكنى و گناه را كنار مى گذارند و راحتى مى توانند در برابر تمايلات شيطانى پايدارى نمايند و خواسته خداوند را اجرا كنند آرى روزه همانطور كه بدن را از رسوبات چربى و قند و غيره پالايش مى كند و به دستگاه گوارش استراحت مى دهد سبب پاكيزگى روح از پليدى و ناپاكى مى شود.

اقسام نماز:  
نماز به دو دسته تقسيم مى شود:
1 - نمازهاى واجب
2 - نمازهاى مستحب
الف - نمازهاى واجب
عبارتند از:
1 - نمازهاى يوميه (شبانه روزى )
2 - نماز آيات
3 نماز ميت
4 - نماز طواف واجب خانه كعبه
5 - نماز قضاى خود و قضاى پدر و مادر كه بر عهده پسر بزرگتر است .
6 - نمازى كه با جير شدن يا به نذر و قسم واجب مى شود.
نمازهاى يوميه :  
در شبانه روز انسان بايد پنج بار نماز بخواند و اين نماز كه به نام نماز روزانه معروف است عبارتند از:
1 - نماز صبح كه دو ركعت است كه نمازگزار از اذان صبح تا قبل از طلوع آفتاب فرصت دارد بخواند.
2 - نماز ظهر كه چهار ركعت است
3 - نماز عصر است كه همانند نماز ظهر چهار ركعت است و وقت اين دو نماز از اذان ظهر تا اذان غروب است .
4 - نماز مغرب - كه وقت شرع آن بعد از اذان مغرب است و پايان وقت آن تا نزديك نصف شب است .
5 - نماز عشاء كه وقت آن بعد از نماز مغرب است تا نصف شب .
واجبات نماز:  
واجبات نماز يازده چيز است : كه بعضى ركن وبعضى غير ركن اند .
در ركن اگر چيزى اضافه يا كم شود حتى اگر اشتباه باشد نماز باطل است ولى در غير ركن اگر از روى فراموشى كم يا زياد شود نماز باطل نيست .
آنهايى كه ركن اند عبارتند از:  
1 - نيت :  
يعنى نماز را بخاطر نزديك شدن بخداوند و اطاعت از فرمان او بخواند.
2 - تكبيرة الاحرام :  
يعنى پس از نيت مى گويد: الله اكبر
3 - قيام :  
يعنى ايستادن در موقع تكبيرة الاحرام و پيش از ركوع كه به آن قيام متصل به ركوع گويند.
4 - ركوع :  
يعنى بعد از قرائت حمد و سوره در ركعت اول و دوم و يا بعد از تسبيحات چهارگانه در ركعت سوم و چهارم .
نماز گزار ركوع مى كند يعنى در پيشگاه الهى به احترام او به قدرى خم مى شود كه كف دستها به زانوها برسد، آنگاه ذكر ركوع را مى خواند: سبحان ربى العظيم و بحمده
5 - سجود:  
يعنى نماز گزار بعد از هر ركعت دو سجده مى كند كه پيشانى و كف دو دست و سر دو زانو و سر دو انگشت شصت پا را بر زمين مى گذارد و ذكر سجده را مى خواند:
سبحان ربى الاعلى و بحمده
و آنهايى كه غير از ركن اند عبارتند از:  
1 - قرائت :  
يعنى خواندن حمد و سوره در ركعت اول و دوم نماز
2 - ذكر:  
كه عبارت از ذكر ركوع و سجود است .
3 - تشهد:  
در ركعت دوم و ركعت آخر نمازها بايد نمازگزار بعد از سجده دوم بنشيند و تشهد بخواند:
اشهد ان لااله الاالله وحده لاشريك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله ، اللهم صل على محمد و آل محمد.
4 - سلام :  
نمازگزار بعد از تشهد ركعت آخر، نماز سلام مى هد و مى گويد:
السلام عليك ايهاالنبى و رحمة الله و بركاته السلام علينا و على عبادالله الصالحين السلام عليكم و رحمة الله و بركاته .
5 - ترتيب :  
يعنى نمازگزار بايد نماز را به ترتيب بخواند يعنى حمد را قبل از سوره و ركوع را قبل از سجده و تشهد را قبل از سلام بخواند و چنانچه پس و پيش ‍ خواند نمازش باطل مى شود.
6 - موالات :  
يعنى نمازگزار تمام بخشهاى نماز را بايد بدون فاصله و پشت سرهم انجام دهد.
اذان و اقامه :  
فرا رسيدن وقت هر نماز با اذان اعلام مى شود، هنگام سپيده صبح ، ظهر عصر، غروب آفتاب و در نخستين لحظات تاريك شدن هوا در هر منطقه اسلامى با آهنگ روح نواز اذان به همه اعلام مى شود كه وقت نماز فرا رسيده است .
اذان يكى از شعائر اسلامى و سنت مؤ كد است كه همواره مسلمانان را متنبه و آگاه مى سازد.
چگونگى اذان و اقامه :  
الله اكبر اذان 4 مرتبه اقامه 2 مرتبه
اشهد ان لااله الاالله اذان 2 مرتبه اقامه 2 مرتبه
اشهدان محمد رسول الله اذان 2 مرتبه ، اقامه 2 مرتبه
اشهد ان عليا ولى الله اذان 2 مرتبه ، اقامه 2 مرتبه
حى على الصلوة اذان 2 مرتبه ، اقامه 2 مرتبه
حى على الفلاح اذان 2 مرتبه ، اقامه 2 مرتبه
حى على خيرالعمل اذان 2 مرتبه ، اقامه 2 مرتبه
قد قامت الصلوة اقامه 2 مرتبه
الله اكبر اذان 2 مرتبه ، اقامه 1 مرتبه
لااله الاالله اذان 2 مرتبه ، اقامه 1 مرتبه
 

فصل دوم : اسرار و آثار نماز
آيات
16 - نماز بازدارنده از فحشاء و منكرات
واقم الصلوة ان الصلوة تنهى عن الفحشاء و المنكر و لذكر الله اكبر:
نماز را برپا دار، زيرا نماز انسان را از كارهاى زشت و ناپسند باز مى دارد و ياد خدا بسيار بزرگتر است .
(سوره عنكبوت ، آيه 45)
17 - ياد خدا مايه آرامش دلها
الا بذكر الله تطمئن القلوب ؛
آگاه باشيد تنها با ياد خدا دلها آرامش مى يابد.
(سوره رعد، آيه 28)
18 - نماز سبب رستگارى
قد افلح من تزكى ، و ذكر اسم ربه فصلى :
مسلما رستگار مى شود كسى كه خود را تزكيه كند، و نام پروردگارش را به ياد آورد و نماز بخواند.
(سوره اعلى ، آيات 14 و 15)
19 - نماز و ياد خدا
و اقم الصلوة لذكرى :
نماز را براى ياد من به پا داريد.
(سوره طه ، آيه 14)
20 - اهداف شيطان از بازداشتن نماز
انما يريد الشيطان ان يوقع بينكم العداوة و البغضاء فى الخمر و الميسرو يصدكم عن ذكر الله و عن الصلوة فهل انتم منتهون :
شيطان مى خواهد در ميان شما به وسيله شراب و قمار عداوت ايجاد كند و شما را از ذكر خدا و از نماز بازدارد، آيا (با اين همه زيان و فساد و با اين نهى اكيد) خوددارى خواهيد كرد؟
(سوره مائده ، آيه 91)

فصل اول : اهميت و فضيلت نماز
آيات
1 - نماز جزء برنامه هاى حكومت اسلامى
الذين ان مكناهم فى الارض اقاموا الصلوة و اتوا الزكوة و امروا بالمعروف و نهوا عن المنكر و لله عاقبة الامور ؛
ياران خدا كسانى هستند كه هرگاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم نماز را برپا مى دارند و زكات را ادا مى كنند و امر به معروف و نهى از منكر مى نمايند و پايان همه امور از آن خداست .
(سوره حج ، آيه 41)
2 - نماز پيوند با خدا و پيوند با خلق
واقيموا الصلوة و اتوا الزكوة و ماتقدموا لانفسكم من خير تجدوه عند الله ان الله بما تعملون بصير ؛
نماز را برپا داريد و زكات را ادا كنيد (با اين دو وسيله روح و جسم اجتماع خود را نيرومند سازيد و بدانيد) هر كار خيرى براى خود (در سراى آخرت ) از پيش مى فرستيد آن را نزد خدا خواهيد يافت ، خداوند به اعمال شما آگاه است .
(سوره بقره ، آيه 110)
3 - يكى از صفات متقين اقامه نماز است
الذين يؤ منون بالغيب و يقيمون الصلوة و مما رزقناهم ينفقون ؛
پرهيزكاران آنهايى هستند كه به غيب ايمان مى آورند و نماز را برپا مى دارند و از تمام نعمتها و مواهبى كه به آن هاروزى داده ايم ، انفاق مى كنند.
(سوره بقره ، آيه 3)
4 - نماز، خصلت مؤ منين
والمؤ منون و المؤ منات بعضهم اولياء بعض ياءمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر و يقيمون الصلوة ؛
مردان و زنان با ايمان يار و ياور همديگرند، امر به معروف و نهى از منكر مى كنند و نماز را برپا مى دارند.
5 - نماز همراه با مشورت
والذين استجابوا لربهم و اقاموا الصلوة و امرهم شورى بينهم ؛
و آنها كه دعوت پروردگارشان را اجابت كرده و نماز را برپا داشته و كارهايشان به طريق مشورت در ميان آنها صورت مى گيرد.
(سوره شورى ، آيه 38)
6 - نماز و تنبيه
ولاتصل على احد منهم مات ابدا و لاتقم على قبره انهم كفروا بالله و رسوله و ماتوا و هم فاسقون ؛
بر هيچ يك از آنها كه بميرد، نماز نخوان و بر كنار قبرش (براى دعا و طلب آمرزش ) نايست ؛ چرا كه آنها به خدا و رسولش كافر شدند و در حالى كه فاسق بودند از دنيا رفتند.
(سوره توبه ، آيه 84)

 

نام كتاب : راز نماز (براى جوانان )
تاءليف : محسن قرائتى
تدوين : جواد محدّثى
فهرست مطالب 
 سخن ناشر
 اى مهربان خداى
 نماز، عبادتى بزرگ
 چرا عبادت ؟
 ريشه هاى عبادت
  1. عظمت خدا
  2. احساس نياز و وابستگى
  3. سپاس نعمت
  4. فطرت
 چگونه عبادت كنيم ؟
  1. آگاهانه باشد.
  2. عاشقانه باشد.
  3. خالصانه باشد.
  4. خاشعانه باشد.
  5 . مخفيانه باشد.
 شرايط تكليف
  1. بلوغ
  2. قدرت
  3. اختيار
  4. عقل
 عبادت ، در ترازوى سنجش
 شرايط صحّت عبادت
 شرايط قبولى عبادت
  1. در بُعد اعتقادى ، ((ايمان ))
  2. در بُعد سياسى ، ((ولايت ))
  3. در بُعد اخلاقى ، ((تقوا))
  4. در بُعد اقتصادى ، ((رسيدگى به محرومين ))
  5 . در بُعد اجتماعى ، ((خوش رفتارى ))
  6. در بُعد خانوادگى ، ((رعايت حقوق ))
 نشانه قبولى عبادت
 شرايط كمال عبادت
  1. مشكل تر بودن
  2. نظم و تداوم
  3. مهم تر بودن
  4. بركت داشتن
  5 . سبقت گرفتن
  6. نشاط و دوام
  7. بصيرت و يقين
 سيماى نماز
 نماز، سپاس نعمت
 ادب و آداب نماز
 مقدّمات نماز
  1. طهارت
  2. لباس و مكان نمازگزار
  3. شناخت قبله
  4. اذان
 مقارنات نماز
  1. نيّت
 نيّت چيست ؟
 اخلاص
  راه رسيدن به اخلاص
  نشانه هاى اخلاص
  1. عدم توقّع از ديگران
  2. توجّه به تكليف ، نه عنوان
  3. پشيمان نشدن
  4. عدم تاءثير استقبال يا بى اعتنايى
  5 . يگانگى ظاهر و باطن
  2. تكبير
  3. قرائت
 سوره حمد
 سوره توحيد
  4. ركوع
  5 . سجود
  6. ذكر سُبْحانَ اللّه
  7. قنوت
  8 . تشهّد
  9. سلام
 تعقيبات نماز
 تسبيحات حضرت زهرا عليهاالسلام
 سجده شكر
 نماز جماعت
 عدالت پيشنماز
 نمازهاى ديگر
  1. نماز جمعه
  2. نماز باران
 آداب اين نماز از جمله عبارت اند از:
  3. نماز عيد
  4. نمازهاى نافله
 نافله ، نماز صبح ، دو ركعت ، پيش از نماز صبح .
 نافله ، نماز ظهر، هشت ركعت ، پيش از نماز ظهر.
 نافله ، نماز عصر، هشت ركعت ، پيش از نماز عصر.
 نافله ، نماز مغرب ، چهار ركعت ، بعد از نماز مغرب .
 نافله ، نماز عشا، دو ركعت نشسته ، پس از نماز عشا.
 نافله شب (نماز شب ) يازده ركعت ، پيش از اذان صبح كه هشت ركعت آن ، نافله شب نامدارد و دو ركعتش به نام نماز شَفع و يك ركعت هم به نام نماز وَترمشهور است  

"نماز" با گفتن "الله اكبر" آغاز مي شود، گفتن "الله اكبر" در آغاز نماز به معناي جدايي از غير خدا و پيوستن به اوست.
اعلام بزرگي پروردگار و دوري جستن از تمام قدرتهاي دروغين است.
با اين تكبير به حريم نماز وارد مي شويم و برخي كارها بر ما حرام مي شود.
هنگامي كه نماز را شروع مي كنيم بايد متوجه باشيم كه چه نمازي را مي خوانيم؛ مثلا نماز ظهر است يا عصر و آن را تنها براي اطاعت فرمان خداوند بجا آوريم كه اين همان "نيت" است و از اجزاي اصلي نماز به شمار مي آيد.
از آغاز تا پايان نماز بايد از اين كارها كه نماز را باطل مي كند بپرهيزيم:
1- خوردن و آشاميدن.
2- روي از قبله برگرداندن.
3- سخن گفتن.
4- خنديدن.
5- گريستن.
6- بهم زدن صورت نماز. مثل راه رفتن.
7- كم يا زياد كردن اجزاي اصلي نماز؛ مانند ركوع.
هنگام گفتن "الله اكبر" مستحب است، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببريم.

تكبيرة الاحرام

قرائت
پس از گفتن "الله اكبر" سوره حمد را مي خوانيم:
بسم الله الرحمن الرحيم
(الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ الرَّحْمـنِ الرَّحِيمِ مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ اهدِنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَلاَ الضَّالِّينَ)

قرائت
پس از سوره حمد، يك سوره ديگر از قرآن را مي خوانيم به عنوان نمونه، مي توان سوره توحيد را خواند:
سوره توحيد
بسم الله الرحمن الرحيم
(قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ وَلَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدٌ )

پسرها و مردان بايد نماز صبح و مغرب و عشا، حمد و سوره را (در ركعت اول و دوم) بلند بخوانند ولي دخترها وبانوان، اگر نا محرم صداي آنان را نشنوند مي توانند بلند بخوانند و در نماز ظهر عصر همه بايد حمد وسوره را آهسته بخوانند.
انسان بايد نماز را ياد بگيرد كه غلط نخواند و كسي كه اصلا نمي تواند صحيح آن را ياد بگيرد، بايد هر طور كه مي تواند بخواند و بهتر آن است كه نماز را به جماعت بجا آورد.


ركوع
پس از تمام شدن حمد وسوره سر به ركوع خم مي كنيم و دستها را به زانوها مي گذاريم و مي گوييم:
"سبحان ربي العظيم وبحمده"
و يا مي گوييم: "سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله"


سجده
سپس سر از ركوع برداشته (مي ايستيم) و آنگاه به سجده مي رويم و هفت عضو بدن؛ يعني پيشاني، كف دو دست، سر زانوها و نوك انگشتان بزرگ پا را بر زمين گذاشته و مي گوييم:
"سبحان ربي الاعلي وبحمده"
يا "سبحان الله" را سه مرتبه تكرار مي كنيم.
در سجده نماز، بايد پيشاني را روي خاك يا سنگ يا چيزهاي ديگري از زمين بگذاريم.
سجده بر چيزهايي كه از زمين مي رويد و براي خوراك و پوشاك انسان مصرف نمي شود نيز صحيح است.
مهر نماز كه بيشتر در بين ما معمول است، در حقيقت قطعه خاك پاكيزه اي است كه نمازگزار همراه خود دارد تا براي سجده، پيشاني را روي آن بگذارد.

سجده دوم
پس از سجده اول ، مي نشينيم و بار ديگر به سجده رفته و سجده دوم را مانند سجده اول بجا مي آوريم.
با تمام شدن سجده دوم، يك ركعت نماز به پايان مي رسد؛ يعني تا بدينجا، ركعت اول نماز را خوانده ايم، بنابراين بطور خلاصه، ركعت اول نماز عبارت است از:
1- تكبيره الاحرام (گفتن "الله اكبر" در آغاز نماز).
2- قرائت (خواندن حمد و سوره).
3- ركوع و ذكر آن.
4- دو سجده و ذكر آنها.


ركعت دوم
پس از تمام شدن ركعت اول نماز، بدون آن كه صورت نماز به هم بخورد و يا فاصله اي ايجاد شود، از جا برخاسته، بار ديگر مي ايستيم و حمد و سوره را به همان ترتيبي كه در ركعت اول نماز گفته شد، مي خوانيم.

قنوت
در ركعت دوم نمازهاي روزانه، بعد از تمام شدن حمد و سوره و قبل از ركوع، مستحب است، دستها را روبروي صورت گرفته ودعايي بخوانيم؛ اين عمل را "قنوت" گويند.
در قنوت مي توان اين دعا را خواند:
"ربنا آتنا في الدنيا حسنة وفي الاخرة حسن وقنا عذاب النار"
پيامبر خدا (ص) فرمود: "كسي كه قنوت نمازش طولاني تر باشد، حسابرسي او در روز قيامت راحت تر است". پس از قنوت، ركوع وسجده ها را مانند ركعت اول بجا مي آوريم.

تشهد
در ركعت دوم هر نماز، پس از تمام شدن سجده دوم بايد در حالي كه رو به قبله نشسته ايم "تشهد" بخوانيم؛
يعني بگوييم:
"اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريك له و اشهد ان محمدا عبده ورسوله
اللهم صل علي محمد وال محمد"

سلام
تا اينجا ركعت دوم نماز هم تمام مي شود و اگر نماز دو ركعتي باشد؛ مانند نماز صبح، بعد از تشهد، با گفتن سلام، نماز را تمام مي كنيم؛ يعني مي گوييم:
السلام عليك ايها النبي ورحمة الله وبركاته
السلام علينا وعلي عباد الله الصالحين
السلام عليكم ورحمة الله وبركاته
اكنون نماز صبح را فرا گرفتيم و چنانچه نمازي كه مي خوانيم سه ركعتي يا چهار ركعتي باشد، بايد در ركعت دوم، بعد از خواندن تشهد، بدون آن كه سلام نماز را بگوييم، بايستيم و ركعت سوم نماز را بخوانيم.

ركعت سوم
ركعت سوم نماز هم مانند ركعت دوم است، با اين تفاوت كه در ركعت دوم بايد با حمد و سوره بخوانيم، ولي در ركعت سوم، سوره و قنوت ندارد و فقط "حمد" را مي خوانيم و يا به جاي حمد، سه مرتبه مي گوييم:
"سُبحانَ اللهِ والحَمدُ للهِ وَلا اِلهَ الاّ اللهُ واللهُ اكبرُ"
پس اگز نماز مغرب مي خوانيم، بايد بعد از سجده دوم (در ركعت سوم) تشهد بخوانيم وبا سلام، نماز را پايان دهيم.

ركعت چهارم
اگر نمازي كه مي خوانيم چهار ركعتي باشد؛ يعني: نماز ظهر يا عصر يا عشا؛ پس از سجده ها (در ركعت سوم) بدون آن كه تشهد يا سلام را بخوانيم، مي ايستيم و ركعت چهارم را مانند ركعت سوم انجام مي دهيم و در پايان نماز؛ يعني پس از سجده دوم مي نشينيم و تشهد و سلام را مي خوانيم و نماز را تمام مي كنيم.

خلاصه نماز
اكنون كه چگونگي نمازهاي روزانه بيان شد، ياد آوري اين نكته لازم است كه؛ آنچه در نماز خوانده مي شود و ياد گرفتن آنها لازم است، تنها بيست جمله مي باشد، پس يادگيري نماز را دشوار ندانيم، و اين دستور زندگي ساز اسلام را كوچك نشماريم بلكه با چند ساعت صرف و چند مرتبه تكرار اين جملات، به آساني مي توان نماز را فراگرفت. براي توجه بيشتر، با حذف جمله هاي تكراري، بيست جمله واجب نماز را ياد آور مي شويم:

1- "اللهُ اَكبَر"
2- بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ
3- الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
4- الرَّحْمـنِ الرَّحِيمِ
5- مَـالِكِ يَوْمِ الدِّينِ
6- إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ
7- اهدِنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ
8- صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ
9- غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَلاَ الضَّالِّينَ
10- قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ
11- اللَّهُ الصَّمَدُ
12- لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ
13- وَلَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدٌ
14- سُبحانَ ربٌي العظيمِ وَبحمدهِ
15- سُبحانَ ربٌي الاعلي وَبحمدهِ
16- اشهَدُ اَن لا اِلهَ الا اللهُ وَحدهُ لا شريكَ لَهُ
17- واشهدُ انٌ محمداً عبدُهُ ورَسُولُهُ
18- اللهُمٌ صَلٌ علي محمٌَدٍ والِ مُحمٌد
19- سُبحانَ اللهِ والحَمدُ للهِ وَلا اِلهَ الاّ اللهُ واللهُ اكبرُ
20- السٌلامُ عَليكُم ورحمة اللهِ وبركاتُهُ
 

چگونه وضو بگيريم؟
 

بهتر است، پيش از وضو، دستها را تا مچ بشوييم، ولي اين شستن، جزو اعمال وضو نمي باشد.
پس اينگونه وضو مي گيريم:
پيش از هر چيز نيت مي كنيم، يعني با قصد انجام وضو و براي اطاعت از دستور خداوند عالم، وضو را آغاز مي كنيم.


1- به نيت وضو صورت را از بالا به پايين - از جايي كه موي سر روييده تا چانه - مي شوييم.
 

2- پس از شستن صورت، دست راست را از آرنج تا نوك انگشتان، از بالا به پايين، مي شوييم.

3- بعد از شستن دست راست، دست چپ را مانند دست راست مي شوييم.

4- بعد از شستن صورت و دست ها با رطوبتي كه بر دست مانده، جلوي سر را مسح مي كنيم.

يعني دست را بر سرگذاشته و كمي به طرف پيشاني مي كشيم.


5- پس از مسح سر، پاي راست را از نوك انگشت تا آخر روي پا (مفصل) مسح مي كنيم.
 

6- و در پايان پاي چپ را مانند پاي راست مسح مي كنيم و با اين عمل وضو تمام مي شود.

انواع غسل

غسل ترتيبي
در غسل ترتيبي ابتدا سر و گردن شسته مي شود، سپس نيمه راست بدن و بعد از آن نيمه چپ.
براي غسل كافي است در شستن هر قسمت از بدن، با ريختن يك يا چند مشت آب و كشيدن دست، تمام بدن را همانگونه كه در وضو شسته مي شود، بشويد.
غسل هم مانند وضو بايد براي اطاعت دستور خداوند انجام شود.



1- شستن سر و گردن

2- شستن طرف راست بدن

3- شستن طرف چپ بدن

غسل ارتماسي
براي غسل ارتماسي، بايد آب به قدري باشد كه تمام بدن زير آب برود. پس اگر به قصد غسل كردن و اطاعت فرمان خداوند داخل نهر آب يا استخر يا دريا رفته و آب تمام بدن را فراگيرد غسل صحيح است. 

1-چيزي كه بر زخم مي بندند و دوايي كه بر آن مي زنند "جبيره" نام دارد.

- اگر دست يا صورتمان زخم است و آب براي آن ضرر دارد، بايد پارچه پاكي و يا چيز ديگري؛ مثلا چسب بر آن گذاشته و هنگام شستن ديگر جاها، بر آن قسمت هم دست تر بكشيم.

- اگر روي زخم بسته شده و نمي شود آن را باز كرد، بايد هنگام وضو، دست تر بر آن بكشيم و اگر پارچه يا چيزي كه روي زخم است، نجس باشد، بايد پارچه پاكي رويش بگذاريم و دست تر بر آن بكشيم.

- اگر سر يا پا (محل مسح) زخم باشد، به گونه اي كه نشود روي آن را مسح كرد؛ چنانچه جايي از محل مسح باقي است بايد همان قسمت را مسح كنيم؛ مثلا دو انگشت پا زخم و ديگر انگشتان سالم است، بايد بر قسمت سالم دست بكشيم و وضو صحيح است، و اگر جاي مسح باقي نيست؛ مثلا تمام پا، باندپيچي شده است، بايد روي همان را مسح كنيم.
5- اگر به جهتي ديگر، غير از زخم؛ مثلا شكستگي، آب براي اعضاي وضو ضرر داشته باشد، بايد به همان دستوري كه گفته شد، وضوي جبيره اي بگيريم.
6- در وضوي جبيره اي نيز، صورت ودستها بايد از بالا به پايين شسته شود. پس اگر قسمت بالاي دست يا صورت را جبيره پوشانده، ابتدا بايد دست بر آن بكشيم و در ادامه، قسمت پايين را بشوييم.
7- اگر انسان بتواند وضوي جبيره اي بگيرد، بايد به وظيفه خود عمل كند و تيمم تنها كافي نيست.
 

تيمم


اگر آب براي وضو ياغسل موجود نيست، يا آب براي بدن ضرر دارد، يا براي انجام وضو و غسل وقت نباشد، يا نگه داشتن آب براي آشاميدن و حفظ جان لازم باشد، به جاي آن تيمم مي كنيم؛ يعني با خضوع تمام در مقابل پرودگار عالم، كف هر دو دست را با هم، بر خاك يا سنگ يا ريگ يا كلوخ مي زنيم و بر پيشاني و دو طرف آن، از جايي كه موي سر روييده تا روي ابروها وبالاي بيني مي كشيم و سپس كف دست چپ را بر تمام پشت دست راست (از مچ تا نوك انگشتان) مي كشيم وبعد از آن كف دست راست را بر تمام پشت دست چپ مي كشيم. خاك يا چيز ديگري كه بر آن تيمم مي كنيم، بايد پاك و تميز باشد.
حضرت علي (ع) از تيمم كردن بر خاكهاي كنار كوچه ها (كه معمولا آلوده است) نهي كرد.
تيمم هم مانند وضو و غسل بايد براي رضاي خداوند و عمل به دستور او انجام شود.براي تيمم بايد انگشتر را از دست بيرون آوريم و اگر مانع ديگري بر پيشاني يا دستها وجود دارد بر طرف كنيم.
براي آنكه يقين كنيم تمام پشت دست مسح شده بايد مقداري بالاتر از مچ را هم مسح كنيم، ولي مسح بين انگشتان لازم نيست.براي تيمم بايد كف دست را بر پيشاني و روي دستها بكشيم، و اگر پيشاني يا دستها از زير آن كشيده شود، صحيح نيست.


1- زدن كف دو دست بر زمين

2- كشيدن دستها بر پيشاني و دو طرف آن

3- كشيدن دست چپ بر دست راست

4- كشيدن دست راست بر دست چپ